Deze op consensus gerichte insteek past misschien niet in het klassieke beeld van de advocaat, maar met die insteek kun je ook als procesadvocaat prima uit de voeten. Sterker nog: regel 5 van de gedragsregels voor advocaten schrijft voor dat de advocaat voor ogen dient te houden dat een regeling in der minne veelal de voorkeur verdient boven een proces. In de praktijk zag ik echter dat pogingen om tot een schikking te komen lang niet altijd slaagden. Zelfs niet als het vrij duidelijk was dat dit voor alle betrokkenen beter zou zijn. Eenmaal in de juridische molen van, of in aanloop naar, een procedure blijkt het niet makkelijk om standpunten los te laten en op punten ‘toe te geven’ aan de wederpartij.
Ingraven in standpunten
Naar mijn idee nodigt de inrichting van ons civiele processysteem uit om je als partij in te graven in standpunten. Het loslaten ervan kan gevaarlijk zijn. Voor je het weet wordt een standpunt van de wederpartij als vaststaand aangenomen omdat het onvoldoende is betwist. Of misschien denkt de rechter wel dat je je eigen standpunt niet gelooft als je daar onvoldoende stellig in bent. Het viel mij op dat het daardoor voor partijen (en hun advocaten) vaak lastig is om ingenomen standpunten los te laten of om open te staan voor de belangen van de ander. Zelfs als duidelijk is dat je daarmee niet in je eigen belang handelt. Zoiets als: ‘het is niet erg als ik verlies, zolang de ander maar niet wint.’
Duurzame geschilbeslechting
Dit inzicht is één van de redenen dat ik mediator ben geworden. In mediation is het juist belangrijk om op zoek te gaan naar de belangen achter de standpunten. Ik vind het waardevol dat mediation een duurzame manier van geschilbeslechting biedt die erop is gericht om betrokkenen weer naar elkaar te laten luisteren. Anders dan bij de traditionelere vormen van geschilbeslechting waar de beslissing door een derde wordt genomen, ligt de verantwoordelijkheid in mediation bij de betrokkenen. Zij zitten aan het stuur. Als mediator faciliteer ik hen om weer met elkaar in gesprek te gaan, op een andere en meer constructieve wijze dan zij gewend zijn. Hoe mooi is het dat er ruimte ontstaat om weer naar elkaar te kunnen luisteren? Alleen doordat betrokkenen inzicht krijgen in welke belangen er schuilgaan achter elkaars standpunten en zij daardoor samen op zoek kunnen gaan naar oplossingen. Dat zoeken gaat makkelijker als je begrijpt waar de ander vandaan komt. In een conflict lukt het vaak niet meer om daar oog voor te hebben. Mijn ervaring is dat dit nog minder goed lukt in een procedure voor de rechter.
Het sinaasappelgeschil
Een mooi voorbeeld dat vaak wordt gebruikt, is het geschil waarin twee partijen dezelfde lading sinaasappels geleverd willen krijgen. Als je daar advocaten zonder al te veel informatie over laat onderhandelen, worden allerlei argumenten ingezet om de ander ervan te overtuigen dat de sinaasappels aan zijn/haar cliënt geleverd moeten worden. Die heeft ze eerder gekocht, heeft ze harder nodig of heeft om allerlei andere redenen meer recht op levering. De crux is dat als er doorgevraagd wordt, blijkt dat de ene cliënt alleen de schil van de sinaasappels nodig heeft en de andere cliënt alleen het vruchtvlees. De belangen waren dus – anders dan aangenomen op basis van de standpunten – helemaal niet onverenigbaar. De oplossing kan vervolgens ook makkelijk(er) gevonden worden.
Mediation bij BASE
BASE helpt haar cliënten zakelijke en/of arbeidsgeschillen beheersbaar te maken. Wij bieden een brede dienstverlening die zich niet beperkt tot bijstand in geschillen voor de rechter. Voor ons is het belangrijk om voor cliënten de best mogelijke oplossing te bewerkstelligen. Dat betekent dat we naast onze cliënt staan, meedenken en adviseren, juist ook om een gang naar de rechter te voorkomen. Mediation is een van de manieren om dat te doen.
Creatieve oplossingen
Het is een veelvoorkomende misvatting dat mediation alleen kan worden ingezet bij echtscheidingen, familie- of burenruzies. Juist in zakelijke en/of arbeidsgeschillen kan mediation een krachtig middel zijn om snel tot resultaat te komen. Zo is mijn ervaring dat ondernemers als geen ander in staat zijn om in mogelijkheden te denken en tot creatieve oplossingen te komen. Dat is mogelijk als betrokkenen elkaar door mediation weer kunnen verstaan. In een juridische procedure is daar weinig oog en ruimte voor.
Ook in arbeidszaken is mediation heel geschikt. Bedrijfsartsen schrijven vaak mediation voor als sprake is van een arbeidsconflict. Ook werkgevers hechten eraan om met mediation te bezien of de arbeidsrelatie met de werknemer kan worden hersteld of er op een voor beide betrokkenen constructieve manier afscheid van elkaar kan worden genomen.
Een interessant voordeel van mediation, juist voor zakelijke en arbeidsgeschillen, is dat het in de regel veel sneller en goedkoper is. Geen jarenlange procedures voor de overheidsrechter of dure arbitrageprocedures. Met mediation kun je soms al in een of twee gesprekken een oplossing bereiken.
Wie ben ik als mediator
Als ik alle voordelen zo op een rij zie, is het voor mij een ‘no-brainer’ om mediation in te zetten. Als je bij BASE komt voor mediation, ben ik de mediator. Ik werk volgens de regels van de Mediatorsfederatie Nederland (MfN) en ben geregistreerd in het MfN-register. Dat betekent onder meer dat ik onpartijdig en onafhankelijk ben. Ik faciliteer partijen om het gesprek (weer) samen te kunnen voeren. Ik heb geen adviserende rol en neem ook geen beslissingen. Deelname aan de mediation is altijd vrijwillig en wat we bespreken is vertrouwelijk. Mediation is vrijblijvend in de zin dat de betrokkenen er altijd mee kunnen stoppen. Tegelijk is belangrijk dat partijen bereid zijn het gesprek met elkaar aan te gaan. Deze uitgangspunten zijn vastgelegd in de regels van de MfN en worden door alle MfN-geregistreerde mediators toegepast. Tot zover weinig nieuws dus.
Wat ik toevoeg is mijn ruime ervaring als advocaat binnen verschillende rechtsgebieden. Ik heb veel voorbij zien komen en kan een kwestie snel overzien. Daardoor heb ik oog voor de praktische haalbaarheid van oplossingen, al blijft het uiteraard aan de betrokkenen hoe zo’n oplossing eruit komt te zien. Daarnaast weet ik goed wat de alternatieven zijn als de mediation onverhoopt niet slaagt.
Het allerbelangrijkst is dat ik overtuigd ben van de kracht en het nut van mediation. Het maakt dat ik met plezier naar verhalen luister, oprecht geïnteresseerd ben in wat er speelt, goed kan sturen op het proces en het betrokkenen gun om uit het conflict te komen en weer positief naar de toekomst te kunnen kijken. Dat kan bij BASE op kantoor, op neutraal terrein, maar ook op een andere voor beide partijen geschikte locatie.
Praktische gezichtspunten bij ‘gedoe’
Wat kun je doen als je in een situatie zit waarvan je vreest dat deze zal escaleren of zal leiden tot een conflict? Misschien dat deze praktische gezichtspunten wat richting kunnen geven:
denk verder dan standpunten: wat is mijn belang, wat heb ik nodig?
realiseer je dat je vanuit je eigen perspectief kijkt. Probeer ook eens de schoenen van de ander: hoe is het om daarin te staan?
wees je ervan bewust dat je je eigen gedrag vaak goedpraat en dat van de ander tot vast (negatief) patroon maakt.
realiseer je dat er altijd onderliggende emoties meespelen, ook in een zakelijk conflict. Het kan al helpen als je daarbij stilstaat.
bedenk dat als je confrontatiemijdend bent dit niet betekent dat je geen conflict hebt. Je kunt ook in stilte ruziemaken.
Deze realisaties kunnen je misschien helpen om te komen tot een andere benadering van ‘gedoe’ en daarmee een mogelijk conflict voorkomen. Door oog te hebben voor je eigen aandeel en tegelijkertijd open te staan voor de onderliggende belangen, van jou en de ander. En als dat niet werkt, kun je altijd bij ons terecht voor mediation of advocatuur!
